ตั้ง Password ให้ปลอดภัยและไม่ลืม

ทุกวันนี้ผมค่อยไม่ได้จำ Password (พาสเวิร์ด) ตัวเองเลย ใช้วิธีสร้างพาสเวิร์ดเป็นระบบแทน

จริงๆ แล้วผมจะเลี่ยงปัญหาจุกจิกพวกนี้ด้วยการไปใช้แอพประเภท 1-password ก็ได้ แต่ใครจะรู้? ตราบได้ที่ข้อมูลเหล่านี้ล่องลอยอยู่ในอินเทอร์เน็ต ไม่ว่าโอกาสจะต่ำกว่า 1% สักแค่ไหน ความจริงที่ว่ามันอาจจะถูกขโมยได้สำหรับผมก็ยังคงน่ากลัวอยู่เสมอ แล้วเวลาขโมยได้ไป ไม่ใช่เขาได้แค่พาสเวิร์ดเดียวไปนะครับ มันไปทีเดียวหมดเลย… แล้วไหนยังจะเรื่องตลกร้ายอีกข้อหนึ่งที่ว่าถ้าเราจำไม่ได้แม้แต่พาสเวิร์ดอันนั้นอันเดียว พาสเวิร์ดที่เหลือก็จะถูกล็อคตายไปด้วย เราเลยต้องตั้งพาสเวิร์ดอันเดียวนี้ให้จำง่ายที่สุด ซึ่งกลายเป็นว่าเราอาจจะต้องพิมพ์มันบ่อยๆ แล้วคนก็จะเห็นได้ อ่านทันเพราะมันสั้น หรือบางทีมันก็ง่ายเสียจนคนอื่นอาจจะเดาได้ ฯลฯ

ฟังดูพายเรือในอ่างชอบกล สุดท้ายก็กลับมาที่ปัญหาเดิมคือเราควรจำให้ได้ “อย่างน้อยสักอัน”

Unique Password Patterns

ทางที่ดีที่สุดเลยเหมือนเราต้องหาทางเก็บพาสเวิร์ดไว้กับตัวเองให้ได้อยู่ดี แต่จะมีวิธีไหนบ้างล่ะที่จะทำให้เราจัดการเรื่องนี้ได้อย่างแม่นยำที่สุด? ผมเริ่มจากการนึกถึงแพทเทิร์นของพาสเวิร์ดที่น่าจะดีที่สุดก่อน แล้วผมก็สรุปว่าพาสเวิร์ดที่ดีนี้จะต้อง

1. ไม่ต้องจำ • แน่นอนเราควรนึกมันออกทุกครั้งที่ไปถึงหน้าเว็บนั้น
2. เป็นสากล • จะวิริศมาหราอย่างไรไม่สำคัญเท่าฝรั่งเขาควรจะยอมรับพาสเวิร์ดของเราได้ด้วย ระบบสากลในปัจจุบันเรียกร้องให้เรามี (ถ้าเป็นไปได้) ทั้งสัญลักษณ์ ตัวพิมพ์ใหญ่ ตัวเลขปนเข้าไปด้วย แล้วในเว็บเก่าๆ บางทีก็ยังขอให้ความยาวไม่เกิน 12 ตัวอักษรก็มี (…เยอะเนอะ)
3. ไม่เป็นภาษาคน • ถ้าเป็นไปได้จะไม่ใช่คำในพจนานุกรม ดังนั้น แม้คนเห็นก็ต้องไม่รู้เรื่องหรือเข้าใจได้น้อยที่สุด

และสองข้อสุดท้ายที่ผมอยากได้ และพอเห็นทางทำได้อยู่รางๆ คือ

• อยากได้สูตรที่สร้างพาสเวิร์ดระดับ Strong (ความปลอดภัยสูง) เสมอ
• มีทางไหมที่เราจะมีพาสเวิร์ดที่ไม่ซ้ำกันเลยสักเว็บหรือสักแอพไปพร้อมๆ กัน?

ผมได้แพทเทิร์นที่น่าสนใจมาดังนี้ครับ

Disclaimer (ประกาศความไม่รับผิดชอบ) ไว้สักหน่อย
เพราะเรื่องนี้สำคัญครับ และบทความทั้งหมดนี้เป็นเพียงการเสนอแนะไอเดียเท่านั้น ซึ่งแม้ตัวผมเองจะเข้าใจว่าไอเดียนี้แจ๋วแค่ไหนก็ตาม แต่สุดท้ายการใช้อาจทำให้เกิดปัญหาได้ในบางกรณี เช่น จำพาสเวิร์ดที่ตั้งใหม่ไม่ได้เอง หรือปัญหาด้านเทคนิคอื่นๆ ไม่ว่าจะจากคุณหรือจากเว็บนั้นๆ ก็ตาม ดังนั้นก่อนการเปลี่ยนพาสเวิร์ด แนะนำให้อ่านจนแน่ใจว่าเข้าใจแล้วจึงลงมือทำ เพราะความเสียหายอันอาจเกิดขึ้นจากการลงมือเปลี่ยนพาสเวิร์ดของคุณเอง ผมไม่สามารถช่วยเหลืออะไรได้เลยนะครับ

Unique Password Example

ผมจะลองตั้งพาสเวิร์ดดูสักชุดจากสูตรทั้งหมดที่ประมวลมานะครับ สมมติว่าเป็น Google.com ละกัน พิมพ์ขณะที่แป้นเป็นภาษาอังกฤษ และปุ่ม Caps Lock ไม่ได้ทำงานอยู่นะครับ

Cyo=v[elgxx

พอเดาออกไหมครับว่าพาสเวิร์ดสร้างจากอะไรบ้าง? ใบ้ให้ว่าพาสเวิร์ดนี้มีส่วนประกอบอยู่ 3 ส่วน… ถ้าเดาไม่ถูกลองอ่านเฉลยข้างล่างก็ได้ครับ ^___^

อนึ่ง ตัวอย่างที่ยกมาให้นี้เป็นตัวอย่างที่แสดงทุกเทคนิคในการตั้งพาสเวิร์ดรวดเดียวเลย หากฟังดูซับซ้อนเกินไปหรือคิดว่าไม่จำเป็น แน่นอนว่าเวลาจะนำไปใช้เราอาจจะลดทอนความซับซ้อนของกฎลงได้ตามแต่ใจเลย แต่เชื่อว่าพออ๋อแล้วจะนึกออกเลยว่าฉันก็ตั้งพาสเวิร์ดแบบนี้ได้เหมือนกัน ไม่ยากเลย!

1. “xx” คือการใช้ salt

จริงๆ นี่แทบจะเป็นกฎพื้นฐานในการตั้งพาสเวิร์ดเลยครับ คือการ “ใส่คำที่เรารู้คนเดียว” เข้าไปรวมในพาสเวิร์ดด้วย (คิดว่าโปรแกรมเมอร์เขาจะเรียกวิธีการนี้ว่าเป็นการใส่ salt หรือเกลือ ลงไปในพาสเวิร์ด) เช่น สาวๆ อาจจะใส่ xoxo หรือ xx ตามท้ายเสมอแทนคำว่าจุ๊บๆ เข้าไปในพาสเวิร์ดด้วย เป็นต้น

สำหรับคนที่ไม่เคร่งครัดเรื่องพาสเวิร์ดมากนักอาจใช้เรื่องนี้เรื่องเดียวในการปรับปรุงพาสเวิร์ดให้ดีขึ้นอย่างเดียวก็พอได้ในระดับหนึ่งแล้วครับ ที่สำคัญคืออย่าเลือกคำที่เป็นคำจากดิคชันนารี เสกสรรอะไรขึ้นมาเองก็ได้ครับ อย่างเช่นปีเกิด (87) ไซส์เสื้อ (M) หรือถ้านึกไม่ออกจริงๆ ก็เดือนเกิดแบบตัวเล็กบ้างใหญ่บ้าง (mAy) ฯลฯ ก็ยังพอทำเนา

2. “elg” คือใส่ชื่อเว็บเข้าไปด้วย

ช่วงแรกที่ผมคิดระบบพาสเวิร์ดนี้ผมใช้วิธีใส่ชื่อเว็บเข้าไปทั้งชื่อเลย (เพื่อพาสเวิร์ดของผมจะได้มีส่วนหนึ่งที่เปลี่ยนแปลงไว้กับทุกเว็บเสมอ และแทบจะไม่ซ้ำกันเลย) ช่วงแรกๆ สูตรของผมจะทำให้ได้พาสเวิร์ด Cyo0hv[googlexx แทน ซึ่งจริงๆ แล้วทำให้เราจำง่ายมากเลยนะครับเพราะอ่านเอาจากชื่อเว็บได้เลย

แต่ปัญหาที่ตามมาหลังจากใช้ไป 2-3 เว็บ ผมพบความจริงที่ว่าเวลาเราไปเข้าเว็บชื่อยาวๆ อย่าง whatismyipaddress มันกลายเป็นว่าเราต้องใช้จินตนาการสูงมากเลยในการพิมพ์ให้ถูกทั้งหมด (กลายเป็นปัญหาซะเอง .________.) เลยกลับมานั่งนึกว่าจริงๆ แล้ว เราอาจไม่ได้ต้องการทั้งหมดของชื่อเว็บก็ได้นี่นา…

วิธีการแปลงชื่อเว็บให้อยู่ในรูปที่เป็นมิตรมากขึ้น สามารถเลือกทำได้ดังนี้

• เอามาแค่ 3-4 ตัวอักษรจากชื่อเว็บก็พอ
• จากข้างหน้า หรือจากข้างหลังก็ได้ สมมติว่าเราเข้าเว็บ http://truemoveh.truecorp.co.th/ เราอาจใช้แค่ true หรือ corp ก็พอ แต่อย่าลืมนะครับว่าชื่อเว็บส่วนที่เป็นหลักของเว็บในกรณีนี้คือชุดที่อยู่หน้า .co.th ซึ่งก็คือ .truecorp นะจ๊ะ เพราะชุด truemoveh. นั้นจะเปลี่ยนแปลงได้บ้าง… สรุป ใช้อะไรก็ตามที่อยู่ติดกับ .co หรือ .net หรือ .com ฯลฯ เป็นหลักครับ
• ถ้าอยากให้โหดกว่านั้น ก็เรียงตัวหนังสือจากหลังมาหน้าด้วยก็ได้ เช่นกรณีของผมที่เว็บ Google ผมใช้ elg ซึ่งเป็น 3 ตัวสุดท้าย และเรียงถอยหลังแทน เป็นต้น

2. “Cyo=v[” คือพิมพ์ภาษาไทยด้วยแป้นอังกฤษ

ส่วนนี้เป็นส่วนที่อาจจะเข้าใจยากที่สุด แต่หากเข้าใจแล้วครั้งหนึ่งก็จะใช้งานได้ไม่ยากครับ และพอมาถึงตรงนี้หลายคนน่าจะร้องอ๋อแล้ว ว่าคำที่ผมพยายามจำคือคำว่า

Cyo=v[elgxx คือ [พิมพ์ไทยแป้นอังกฤษว่า ฉันชอบ] + [ชื่อเว็บ 3 ตัวสุดท้ายอ่านถอยหลัง] + [salt ว่า xx หรือจุ๊บจุ๊บ]

เคยเจอปัญหา “ลืมปลด Caps Lock” หรือ “ลืมสลับแป้นภาษา” ก่อนพิมพ์พาสเวิร์ดใช่ไหมครับ? เหมือนจะเป็นข้อเสียแต่จริงๆ แล้วหากนำมาใช้ในการสร้างพาสเวิร์ดนั้น ข้อนี้เป็นหลักการที่ดีมากๆ ข้อหนึ่ง เพราะฝรั่งต่อให้เก่งแค่ไหนก็คงเดาท่อนนี้ของพาสเวิร์ดได้ยากเต็มที่… นี่อาจเป็นข้อดีข้อเดียวของการมีภาษาประจำชาติ และมีแป้นพิมพ์ที่ไม่ใช่ภาษาอังกฤษ (ha-ha)

คำว่า Cyo=v[ เกิดจากการพิมพ์คำว่า “ฉันชอบ” ไว้ข้างหน้า คำว่าฉันชอบมีอะไรพิเศษหรือไม่? มีครับ เมื่อพิมพ์คำว่า ชอบ ด้วยแป้นภาษาอังกฤษเราจะได้ =v[ ซึ่งข้อนี้เรานำมาใช้เพราะเราต้องการสัญลักษณ์บางตัวที่อนุญาตให้มาใช้ในพาสเวิร์ดได้มาปะปนในพาสเวิร์ดของเราบ้าง

จากเอกสารของ Oracle และ Microsoft ประกอบ พบว่านอกจากตัวเลขแล้ว สัญลักษณ์ ` ~ ! @ # $ % ^ & * ( ) _ – + = { } [ ] | : ; ” ‘ < > , . ? / สามารถใช้ในพาสเวิร์ดได้ครับ ซึ่งหากเรากลับแป้นเป็นภาษาไทย ก็จะได้ตัวหนังสือ + ๑ ๒ ๓ ๔ สระอู ฿ ๕ ๖ ๗ ๘ ข ๙ ช ฐ , บ ล ฃ ฅ ซ ว . ง ฒ ฬ ม ใ ฦ ฝ ถ้าเราเลือกเฉพาะตัวอักษรที่ผสมออกมาเป็นคำได้ง่ายๆ ก็คงจะมี ข ช บ ล ซ ว ง ม ใ ที่ผมว่าน่าจะเลือกใช้ง่ายดี ขอให้มีตัวหนังสือเหล่านี้อย่างน้อย 1 ตัวในพาสเวิร์ดของเรา พาสเวิร์ดของเราก็จะเข้าขั้นเดาได้ยากขึ้นไปอีกขั้นหนึ่งแล้วครับ

คำแนะนำอื่นๆ อีกนิดหน่อย

สรุปสิ่งที่น่าจะจำเป็นตอนจะเลือกตั้งพาสเวิร์ดครับ

• ควรลองพิมพ์ออกมาดูเพื่อเช็คว่ายังมีตัวอักษรที่อาจใช้ไม่ได้รวมอยู่ด้วยหรือไม่
• ทั้ง 3 ส่วนนี้สลับที่กันได้ ไม่จำเป็นต้องวางเรียงตามตัวอย่างนะครับ แต่ถ้าจัดเป็นประโยคที่เราจำได้ก็จะดีที่สุดครับ
• ควรเอาตัวหนังสือที่อ่านไม่ออกนำหน้า เพราะเวลาคนแอบมองพาสเวิร์ดของเราเขาจะได้เริ่มงงและจำยากตั้งแต่ตัวอักษรแรกๆ ครับ ถ้าตัวหนังสือกลุ่มแรกจำง่าย โอกาสที่เขาจะจำส่วนที่เหลือได้จากการสังเกตมากกว่า 1 ครั้งก็น่าจะมากกว่า แนะนำครับ เอาข้อความที่อ่านไม่รู้เรื่องขึ้นก่อนเสมอ
• อย่าลืมลดทอนลงจนเหลือประมาณ 12 ตัวอักษร ผมว่าเท่าที่ลองมามีปัญหากับบางเว็บครับเวลาเกิน
• มีบางคนเสนอให้มี “ตัวเลขหรือตัวหนังสือนับรอบ” เพิ่มอีกตัวหนึ่ง อันนั้นจะยิ่งทำให้พาสเวิร์ดยากขึ้นไปอีกระดับเลยครับ แต่ผมเห็นว่าซับซ้อนเกินไปแล้วสำหรับพาสเวิร์ดระดับธรรมดา ไว้จะเขียนวิธีการสร้างพาสเวิร์ดระดับสูง (ในความคิดของผม) อีกครั้งหนึ่งละกันนะครับ ซึ่งเหมาะกับพาสเวิร์ดอย่างพาสเวิร์ดธนาคารของเรา หรืออีเมลส่วนตัว

ใช่ครับ สุดท้ายผมยังคงแนะนำว่าคนเราควรจำพาสเวิร์ดอย่างน้อยที่สุด 2 ชุดครับ ชุดเดียวไม่ได้ครับ เพราะเราควรมีพาสเวิร์ดที่เอาไว้ใช้ได้กับทุกเว็บที่เป็นระบบอย่างนี้ กับพาสเวิร์ดจำเพาะมากๆ สำหรับเว็บสำคัญขนาดอีเมลส่วนตัว หรือเว็บธนาคาร พวกนั้นควรเป็นพาสเวิร์ดอีกอันที่ทั้งชีวิตไม่ควรให้คนอื่นรู้เลย และเมื่อถึงเวลาจะเปลี่ยนก็ต้องเปลี่ยนทุกเว็บพร้อมๆ กันเลยครับ

ไว้จะเขียนถึงการสร้างพาสเวิร์ดระดับนั้นอีกครั้งนะครับ